Có khả năng chứng khoán Việt Nam bị NĐTNN thao túng để thâu tóm giá rẻ hay không?

Khả năng chứng khoán Việt Nam bị nhà đầu tư nước ngoài (NĐTNN) thao túng để thâu tóm giá rẻ là một mối quan ngại được đặt ra khi thị trường trải qua biến động mạnh. Tuy nhiên, để đánh giá khả năng này, cần xem xét các yếu tố pháp lý, cơ chế hoạt động của thị trường và thực tế kinh tế.

1. Thao túng giá chứng khoán: Khái niệm và cơ chế

Thao túng giá: Là hành vi cố tình tạo ra sự biến động giá bất thường trên thị trường chứng khoán nhằm trục lợi. Điều này có thể được thực hiện qua các hình thức như giao dịch nội gián, làm giá (pump and dump), hoặc tạo khối lượng giao dịch ảo.

Mục đích: Thao túng giá thường nhằm đẩy giá cổ phiếu lên cao để bán ra (pump) hoặc dìm giá xuống thấp để mua vào (dump), tạo cơ hội thu lợi không công bằng.

2. Tỷ trọng dòng vốn ngoại trên thị trường chứng khoán Việt Nam

Theo thống kê gần đây, NĐTNN nắm khoảng 20% tổng vốn hóa thị trường chứng khoán Việt Nam. Điều này có nghĩa là dòng vốn ngoại có ảnh hưởng nhất định, nhưng không đủ để hoàn toàn kiểm soát thị trường.

Các cổ phiếu vốn hóa lớn (blue-chip), thuộc rổ VN30, thường được nắm giữ nhiều bởi các quỹ đầu tư nước ngoài. Do đó, tác động của NĐTNN lên nhóm cổ phiếu này là đáng kể hơn so với các cổ phiếu nhỏ và trung bình.

3. Chiến lược đầu tư của NĐTNN

Trên thực tế, hầu hết các NĐTNN tại Việt Nam là các quỹ đầu tư dài hạn (long-term funds) hoặc quỹ đầu tư chỉ số (ETF). Các tổ chức này thường không thực hiện chiến lược thao túng ngắn hạn do rủi ro cao và vi phạm quy định.

Trường hợp ngoại lệ, có một số nhà đầu tư nhỏ hoặc các tổ chức ẩn danh có thể tham gia vào các hành vi thao túng ở quy mô nhỏ, chủ yếu tập trung vào cổ phiếu có thanh khoản thấp hoặc vốn hóa nhỏ.

Về mặt cơ sở pháp lý và giám sát, theo luật pháp Việt Nam, các hành vi thao túng chứng khoán là vi phạm nghiêm trọng theo Luật Chứng khoán. Ủy ban Chứng khoán Nhà nước (UBCKNN) thường xuyên giám sát giao dịch bất thường và có quyền xử phạt nặng các hành vi vi phạm.

Tuy nhiên, việc phát hiện và xử lý các hành vi thao túng phức tạp, đặc biệt khi liên quan đến NĐTNN qua các kênh đầu tư ủy thác (nominee account), có thể gặp khó khăn.

4. Có khả chứng khoán năng bị thao túng để mua giá rẻ không?

Với quy mô thị trường lớn và sự phân bổ vốn hóa đa dạng, rất khó để một nhóm nhà đầu tư nước ngoài có thể thao túng toàn bộ thị trường chứng khoán Việt Nam.

Tuy nhiên, một số cổ phiếu thanh khoản thấp vẫn có thể dễ dàng bị thao túng hơn các cổ phiếu có thanh khoản cao.

5. Biện pháp quản lý rủi ro thao túng

Có thể phòng ngừa, hạn chế khả năng NĐTNN thao túng chứng khoán Việt Nam bằng các biện pháp như:

5.1. Tăng cường giám sát

UBCKNN đã và đang tăng cường hệ thống giám sát giao dịch, áp dụng công nghệ AI và Big Data để phát hiện các giao dịch bất thường.

Các quy định về minh bạch giao dịch và công khai danh tính NĐTNN cũng được thắt chặt.

5.2. Tăng cường vai trò của nhà đầu tư cá nhân và tổ chức nội địa

Nhà đầu tư trong nước cần nâng cao hiểu biết và cảnh giác với các dấu hiệu thao túng.

Các tổ chức trong nước nên chủ động tham gia vào các thương vụ lớn để giảm phụ thuộc vào NĐTNN.