12+ sai lầm khiến nhà đầu tư phá sản vì chơi chứng khoán. Làm gì để tránh phá sản vì đầu tư chứng khoán? Tại sao nên đầu tư vào thị trường chứng khoán Việt Nam ?
Thị trường chứng khoán là một nơi đầy biến động, có thể đem lại lợi nhuận cao nhưng cũng tiềm ẩn nhiều rủi ro cho nhà đầu tư. Nhiều trường hợp đã mất trắng tài sản khi tham gia vào thị trường chứng khoán, bên cạnh đó cũng có trường hợp tài sản của cá nhân tăng thêm một cách nhanh chóng.
Vậy nguyên nhân dẫn đến thất bại của nhiều nhà đầu tư trên thị trường chứng khoán là gì? Bài viết sẽ đi sâu vào các nguyên nhân chính ảnh hưởng đến kết quả của các quyết định đầu tư bao gồm việc thiếu kiến thức, các yếu tố về tâm lý đầu tư ...
1. 12+ sai lầm cần tránh nếu không muốn phá sản vì chơi chứng khoán
Dưới đây là 12 sai lầm thường gặp của nhà đầu tư có thể dẫn đến thua lỗ trên thị trường:
1) Thiếu kiến thức: Nhà đầu tư không có hiểu biết đầy đủ về thị trường và mã cổ phiếu mình đầu tư. Hoạt động đầu tư yêu cầu kiến thức cơ bản và nâng cao, cùng với đó là sự chuyên sâu vào từng ngành nghề kinh doanh cụ thể.
2) Tham lam: Những nhà đầu tư thiếu kinh nghiệm thường kỳ vọng kiếm được lợi nhuận nhanh chóng mà không biết đến rủi ro có thể gặp phải. Mục tiêu lợi nhuận phi thực tế có thể khiến bạn bỏ lỡ những cơ hội chốt lời tốt
3) Mua theo đám đông: Mua một cổ phiếu chỉ vì tin đồn lan truyền trên internet thay vì phân tích các dữ liệu đang có về tình hình của doanh nghiệp. Việc hành động theo đám đông có thể khiến nhà đầu tư FOMO theo những loại tài sản rủi ro cao, có khả năng điều chỉnh bất kỳ lúc nào.
4) Không đa dạng hóa danh mục đầu tư: Đầu tư quá nhiều vào một ngành nghề hoặc lĩnh vực có thể tạo ra biến động lớn cho tài sản khi thị trường thay đổi.
5) Không bán cổ phiếu khi bị lỗ:Nhà đầu tư không đóng vị thế và chấp nhận lỗ khi giá cổ phiếu không diễn biến đúng như kỳ vọng của nhà đầu tư. Thực tế là không phải loại cổ phiếu nào cũng thích hợp để đầu tư giá trị, việc để thua lỗ quá lớn có thể gây ra những mất mát khó phục hồi.
Khi cổ phiếu đang giảm và nhà đầu tư không nhìn thấy bất kỳ thông tin hay yếu tố nào có thể hỗ trợ cho giá cổ phiếu bật tăng trở lại, thì tốt nhất nên chọn cách cắt lỗ. Một khoản lỗ lớn được hình thành từ những khoản lỗ nhỏ và tăng dần lên. Vì vậy nhà đầu tư cần cắt lỗ khi cần thiết.
6) Mua cổ phiếu trên đà giảm: Khi giá cổ phiếu giảm và nhà đầu tư không chắc chắn giá đã tạo đáy hay chưa thì việc mua cổ phiếu có thể khiến nhà đầu tư gặp rủi ro lỗ vốn khi cổ phiếu tiếp tục rớt giá. Do đó, nhà đầu tư phải tuân theo các mô hình giá trong phân tích kỹ thuật một các nghiêm ngặt thay vì mua theo cảm tính do giá cổ phiếu đã giảm mạnh.
7) Tâm lý ăn thua với thị trường: Khi việc đầu tư bị lỗ liên tục, nhà đầu tư có tâm lý muốn kiếm lại những gì đã mất và sẵn sàng mua vào các cổ phiếu đầu cơ đầy rủi ro mong kiếm lại lợi nhuận nhanh chóng. Hãy nhớ rằng thị trường luôn đúng và chỉ nên giao dịch những thời điểm có tâm lý tốt nhất.
8) Vốn không ổn định: Nhà đầu tư vay nguồn vốn tạm thời như vốn vay từ ngân hàng hoặc vay margin từ công ty chứng khoán. Các khoản vay sẽ vô tình tác động đến tâm lý các nhà đầu tư do áp lực thanh toán lãi khiến họ sáng suốt khi đưa ra những quyết định sai lầm khi đầu tư. Để an toàn nhất, hãy đầu tư số tiền nhàn rỗi của bạn. Nếu phải chịu thua lỗ, điều này sẽ không ảnh hưởng đến cuộc sống của bạn quá nhiều.
9) Không tham khảo ý kiến từ chuyên gia: Nhà đầu tư làm theo cảm tính của bản thân sẽ dẫn đến sai lầm trong quyết định đầu tư khó có thể sửa chữa được. Khi mà các chuyên gia là người có kinh nghiệm, có kiến thức và đã quen thuộc với những cổ phiếu có triển vọng tốt hay nhận biết được các dấu hiệu để biết khi nào bán ra mua vào. Bạn cũng có thể tìm đến một vài người quen đã có kinh nghiệm đầu tư lâu năm, họ có thể đưa ra những lời khuyên hữu ích và thực tế.
10) Mua vào các cổ phiếu rủi ro, không tên tuổi: Đây là cách đầu tư có khả năng kiếm được lợi nhuận lớn nhưng nguy cơ thua lỗ cũng cao nhất trong các chiến lược đầu tư chứng khoán. Phương pháp đầu tư này cần nhà đầu tư phải có thông tin nội dán. Loại cổ phiếu này có thể mất thanh khoản bất kỳ lúc nào và do đó nhà đầu tư sẽ không thể bán được cổ phiếu mà mình đang sở hữu. Nếu không phải là một người nắm được những thông tin nội bộ quan trọng mà chỉ là một nhà đầu tư bình thường, chúng tôi khuyến nghị bạn không nên tham gia những loại cổ phiếu này.
11) Mua vào các cổ phiếu đầu cơ: Cổ phiếu đầu cơ có sức hấp dẫn rất lớn đối với nhà đầu tư vì khả năng kiếm lời rất cao cùng với mức giá giao dịch tương đối thấp. Tuy nhiên, những cổ phiếu vô cùng nguy hiểm với nhà đầu tư do giá cổ phiếu dễ bị thao túng và lên xuống thất thường không theo mô hình giá của phân tích kỹ thuật hay định giá doanh nghiệp của phân tích cơ bản. Nếu là một nhà đầu tư mới và chưa có nhiều trải nghiệm với thị trường hoặc hiểu rõ về tập tính của cổ phiếu đầu cơ, bạn chưa nên tham gia những cổ phiếu như vậy.
Ví dụ: khi nhắc đến cổ phiếu đầu cơ, không thể không nhắc tới việc thao túng giá cổ phiếu FLC, chủ doanh nghiệp làm giả thông tin giao dịch và dữ liệu tài chính để đẩy giá cổ phiếu tăng cao sau đó bán ra thu lợi nhuận và làm cổ phiếu mất thanh khoản. Các nhà đầu tư mua FLC đã chịu một số lỗ lớn, thậm chí mất toàn bộ tiền đầu tư.
12) Không đặt ra mục tiêu giao dịch rõ ràng: Bạn cần có một mục tiêu giao dịch rõ ràng, ví dụ như đầu tư ngắn hạn hay dài hạn. Sẽ là rất vô lý nếu bạn áp dụng chiến lược đầu tư không phù hợp với mục tiêu của mình. Hãy tìm ra một phương pháp đúng với khả năng chấp nhận rủi ro, mục tiêu và nguồn lực của bạn.
2. Vì sao 90% nhà đầu tư chứng khoán đều thua lỗ?
Mặc dù thị trường chứng khoán Việt Nam là thị trường tăng trong vòng 10 năm qua, tuy nhiên có nhiều nhà đầu tư không những không thể gia tăng tài sản từ việc đầu tư vào thị trường chứng khoán mà còn bị lỗ, thậm chí phá sản. Điều này phổ biến và không chỉ xảy ra tại thị trường chứng khoán Việt Nam mà còn xảy ra đối với các nhà đầu tư trên khắp thế giới, không chỉ xảy ra với nhà đầu tư nghiệp dư mà còn xảy ra với cả các nhà đầu tư có nhiều kinh nghiệm.
Nguyên nhân dẫn đến việc nhà đầu tư mất tiền trên thị trường chứng khoán:
֎ Hiệu ứng FOMO: Nhiều nhà đầu mới tham gia thị trường chứng khoán thiếu kiến thức và kinh nghiệm về thị trường nhưng lại nóng vội muốn kiếm tiền nhanh chóng. Họ thường mua bán theo cảm tính theo lời đồn hoặc mua cổ phiếu theo lời khuyên từ những người không chuyên khác. Điều này khiến nhà đầu tư bị hoảng loạn khi thị trường giảm điểm và bán đi cổ phiếu mình sở hữu với giá rẻ mạt.
֎ Xu hướng gồng lỗ và chốt lời sớm: Các nhà đầu tư thường có xu hướng chốt lời ngay khi các khoản đầu tư có lãi trong khi lại cảm thấy khó chịu khi phải bán lỗ cổ phiếu khi thị trường giảm điểm. Điều này khiến cho nhà đầu tư có xu hướng không cắt lỗ và để các khoản đầu tư ngày càng lỗ nhiều hơn.
֎ Đánh giá quá mức rủi ro có thể chịu được khi tham gia thị trường: Nhiều nhà đầu tư thường sử dụng đòn bẩy quá cao để đầu tư chứng khoán. Khi thị trường biến động mạnh, tài khoản đầu tư sẽ có mức độ biến động mạnh hơn rất nhiều so với bình thường khiến nhà đầu tư bị “call margin”.
֎ Kiến thức hạn chế: Chứng khoán là một loại tài sản phức tạp, yêu cầu nhà đầu tư có kiến thức và hiểu biết sâu sắc về công ty cùng tâm lý đầu tư vững vàng. Nếu không có kiến thức đầy đủ, nhà đầu tư sẽ dễ đưa ra các quyết định sai lầm.
֎ Nhà đầu tư có tâm lý không ổn định khi tham gia thị trường: Thị trường chứng khoán là một thị trường đầy biến động, có thể tăng hoặc giảm bất cứ lúc nào. Điều này khiến tâm lý của nhà đầu tư trở nên lo lắng, bất an, và dễ đưa ra những quyết định sai lầm. Khi thị trường giảm điểm, nhà đầu tư bán tháo cổ phiếu của mình để thu hồi vốn, dẫn đến thua lỗ nặng nề.
Ngược lại, khi thị trường tăng điểm, nhà đầu tư sẽ cảm thấy tham lam và muốn kiếm lợi nhuận nhanh chóng và mua vào cổ phiếu với giá cao, dẫn đến thua lỗ nặng nề hơn khi thị trường giảm điểm.
Các trạng thái tâm lý mà nhà đầu tư sẽ trải qua khi đầu tư cổ phiếu
Nguồn: Tổng hợp
3. Cách tránh phá sản vì đầu tư chứng khoán
Nhà đầu tư có thể hạn chế rủi ro khi đầu tư chứng khoán bằng cách sau:
⭐️ Xác định mục đích đầu tư tài chính: Nhà đầu tư cần có mục tiêu đầu tư rõ ràng trong dài hạn hay trong ngắn hạn để từ đó chia nguồn vốn hợp lý để đầu tư. Tránh dùng nguồn vốn ngắn hạn để đầu tư dài hạn. Các chiến lược và phương pháp đầu tư thường sẽ khác nhau khi nhà đầu tư có các mục tiêu khác nhau.
⭐️ Bổ sung kiến thức và cải thiện kỹ năng giao dịch: Tìm hiểu kỹ về thị trường và phân tích cổ phiếu. Trước khi đầu tư, cần phân tích cổ phiếu một cách kỹ lưỡng. Điều này bao gồm việc đánh giá tình hình tài chính của công ty, hiểu về lĩnh vực hoạt động, và tìm ra các nhân tố tác động đến giá cổ phiếu. Kỹ năng giao dịch cũng vô cùng quan trọng, nó bao gồm cách đi vốn, thời điểm vào lệnh và biện pháp xử lý danh mục khi gặp vấn đề.
⭐️ Xây dựng chiến lược đầu tư: Xác định mục tiêu đầu tư rõ bao gồm khoảng thời gian giữ cổ phiếu, mức độ rủi ro có thể chấp nhận được, và tỷ lệ lợi nhuận mong muốn. Chiến lược đầu tư càng chi tiết thì nhà đầu tư càng có khả năng xoay sở tốt trong những tình huống bất ngờ.
⭐️ Đa dạng hóa danh mục đầu tư: mua các cổ phiếu thuộc các lĩnh vực khác nhau giúp giảm thiểu rủi ro. Bên cạnh đó, nhà đầu tư cũng cân nhắc mua chứng chỉ quỹ để giảm mức độ thay đổi của tổng tài sản. Sự đa dạng giúp nhà đầu tư ổn định tâm lý và có thể là hưởng lợi từ sự tăng giá của mọi nhóm ngành.
⭐️ Tái cấu trúc danh mục định kỳ: Theo dõi và điều chỉnh tỷ trọng cổ phiếu trong danh mục đầu tư theo định kỳ theo tình hình của thị trường. Thông thường, thị trường chứng khoán sẽ tăng trưởng theo từng nhóm ngành, do đó, việc xác định nhóm ngành nào được hưởng lợi, chuẩn bị vào sóng là vô cùng quan trọng.
4. Cách đầu tư chứng khoán an toàn
Đầu tư vào cổ phiếu có thể mang lại lợi nhuận lớn, nhưng cũng đi kèm với rủi ro. Để đảm bảo an toàn trong đầu tư cổ phiếu, bạn cần áp dụng một số nguyên tắc cơ bản và phù hợp với tình hình tài chính và mục tiêu đầu tư của mình.
֎ Tìm hiểu kỹ về doanh nghiệp: Điều này bao gồm nắm vững về ngành nghề, dòng sản phẩm, năng lực cạnh tranh, và tình hình tài chính của công ty. Công ty nên có cơ sở tài chính mạnh mẽ, doanh số và lợi nhuận ổn định, và tiềm năng tăng trưởng tốt thường sẽ là những lý do hợp lý để đầu tư.
֎ Kiểm tra mức giá cổ phiếu: Sử dụng các chỉ số như P/E, P/B, và tỷ suất cổ tức để đánh giá giá trị cơ bản của cổ phiếu. So sánh giá cổ phiếu với giá trị thị trường và xem xét các yếu tố như tình hình kinh doanh và triển vọng tương lai để đảm bảo bạn không mua vào khi giá đã quá đắt đỏ.
֎ Đa dạng hóa danh mục đầu tư: Không nên đặt tất cả trứng vào một rổ bằng cách đầu tư vào một cổ phiếu duy nhất. Thay vào đó, phân bổ vốn vào nhiều ngành công nghiệp và loại cổ phiếu khác nhau để giảm thiểu rủi ro.
֎ Theo dõi thị trường và cập nhật thông tin liên tục: Thị trường cổ phiếu luôn biến động và có thể bị ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố bên ngoài. Điều này đòi hỏi bạn phải tự tin trong quyết định đầu tư và sẵn lòng thay đổi chiến lược nếu cần.
֎ Kiên nhẫn với định hướng dài hạn: Đầu tư vào cổ phiếu an toàn không chỉ đòi hỏi kiến thức và kỹ năng mà còn cần sự kiên nhẫn và kiên trì. Hãy tập trung vào mục tiêu đầu tư dài hạn và không để bị cuốn vào biến động ngắn hạn của thị trường.
5. Lời khuyên của các chuyên gia về đầu tư chứng khoán
● Đầu tư vào những gì bạn hiểu
Vào cuối những năm 1990, nhà đầu tư huyền thoại Warren Buffet từng bỏ qua cơn sóng cổ phiếu công nghệ, tuy nhiên, điều này cũng giúp ông tránh được thua lỗ sau khi bong bóng vỡ. Trên thực tế, Buffet cũng đã tránh xa cổ phiếu công nghệ trong nhiều năm do không hiểu rõ về nó. Chỉ đến năm 2016, tập đoàn Berkshire Hathaway của ông mới mua cổ phiếu Apple sau khi hiểu được động lực tăng giá của nó. Đây được cho là bài họ rõ ràng về cách chọn cổ phiếu dựa trên kiến thức mà mình có.
● Không chạy theo đám đông
Bob Farrell, người được coi là bậc thầy về phân tích kỹ thuật tại phố Wall vào những năm 1950, từng lên tiếng cảnh báo về sự nguy hiểm của hiệu ứng đám đông. Ông cho rằng, tâm lý thị trường không bao giờ thay đổi qua thời gian, trong đó, đám đông luôn mua ít ở đáy và mua nhiều ở đỉnh, đó chính là lý do đám đông luôn thua lỗ. Do đó, một nhà đầu tư thông minh cần hiểu hành vi của đám đông để có những hành động thông minh nhất.
● Nghiên cứu trước khi đầu tư
Peter Lynch, nhà quản lý quỹ Megallan Fund trong giai đoạn 1977 - 1990 và từng đưa quỹ này gia tăng tài sản từ 18 triệu USD lên 14 tỷ USD từng khuyên nhà đầu tư cần phải nghiên cứu kỹ trước khi đầu tư: “Đầu tư mà không tìm hiểu kỹ thì giống như việc chơi bài mà không cần nhìn vào lá bài đó”.
Nội dung này đề cập đến việc nhà đầu tư cần trau dồi cho mình kiến thức kỹ càng trước khi tham gia quá trình đầu tư. Đây được coi là điều kiện sống còn nếu nhà đầu tư muốn mình tồn tại lâu hơn trong thị trường chứng khoán đầy cạm bẫy.
6. Tiềm năng của thị trường chứng khoán Việt Nam
Thị trường chứng khoán Việt Nam được kỳ vọng sẽ tiếp tục duy trì tăng trưởng trong ít nhất 10 năm nữa nhờ vào sự phát triển nhanh chóng của nền kinh tế Việt Nam.
Hiện Việt Nam đang hội tụ đầy đủ các điều kiện thuận lợi cho sự phát triển bao gồm:
(1) Cơ cấu dân số vàng với nguồn lao động dồi dào, giá rẻ: Tỷ lệ người trong độ tuổi lao đồng của Việt Nam (từ 15 đến 64 tuổi) là 67,5%. Đây được coi là tỷ lệ dân số vàng, tạo cơ hội cho tăng trưởng kinh tế nhanh chóng. Nhiều nước như Nhật Bản, Hàn Quốc… đã có bước phát triển kinh tế “thần kỳ” trong thời kỳ cơ sở dân số vàng.
(2) Sự quan tâm của dòng vốn nước ngoài đến nền kinh tế mới nổi như Việt Namc: Trong hai tháng đầu năm 2024, tổng vốn đăng ký cấp mới, điều chỉnh và mua cổ phần của nhà đầu tư nước ngoài đạt gần 4,29 tỷ USD, tăng 38,6% so với cùng kỳ năm 2023. Bất chấp tình hình kinh tế khó khăn, dòng vốn nước ngoài vào Việt Nam vẫn đang có giá trị dương.
(3) Việt Nam có nền chính trị ổn định: Khác với những nước đa đảng, nền kinh tế Việt Nam được điều hành bởi một đảng phái duy nhất. Điều này khiến các chính sách kinh tế rất đồng nhất qua từng thời kỳ và tạo ra môi trường ổn định cho các nhà đầu tư.
(4) Tiềm năng nâng hạng thị trường chứng khoán: Chính phủ Việt Nam đang ra sức cố gắng để có thể đạt đủ điều kiện nâng hạng thị trường chứng khoán theo tiêu chuẩn của FTSE và MSCI trong năm 2025. Nếu điều này xảy ra, đây sẽ là một cú huých lớn, mở toang cánh cửa để đón dòng vốn mới vào thị trường, giúp nó tăng trưởng cực kỳ mạnh mẽ.
Những yếu tố này cùng nhau tạo ra một thị trường với nhiều cơ hội hấp dẫn cho các nhà đầu tư chứng khoán.
Có thể thấy thị trường chứng khoán Việt Nam ngày càng hấp dẫn các nhà đầu tư trong nước khi số lượng tài khoản cá nhân tham gia thị trường ngày càng tăng cao. Đến tháng 7/2023, số lượng tài khoản cá nhân tham gia thị trường đã đạt hơn 7 triệu tài khoản (~ 7% dân số Việt Nam).
Số lượng tài khoản cá nhân mở mới đến tháng 2/2024
Nguồn: Tổng hợp
Thị trường chứng khoán Việt Nam được thành lập từ năm 1998. Mặc dù thị trường biến động rất mạnh theo từng giai đoạn nhưng nhìn chung thị trường vẫn là thị trường uptrend trong dài hạn.
Kể từ khi thị trường bắt đầu hoạt động cho đến nay, VNindex đã tăng trưởng trung bình 22%/năm
Thị trường chứng khoán Việt Nam là thị trường uptrend trong vòng 10 năm qua
Nguồn: Tradingview
7.Tóm tắt
Có thể thấy chứng khoán là một kênh đầu tư tiềm năng mang lại tỉ suất sinh lời cao, nhưng cũng tiềm ẩn nhiều rủi ro. Nhiều nhà đầu tư có thể thua lỗ nặng nề, thậm chí phá sản khi đầu tư vào thị trường chứng khoán.
Có nhiều nguyên nhân dẫn đến thua lỗ trên thị trường chứng khoán, trong đó có thể kể đến:
+ Thiếu kiến thức và kỹ năng phân tích khi tham gia thị trường
+ Tâm lý đám đông
+ Đánh giá không chính xác khả năng chịu rủi ro của bản thân
Do đó, để giảm thiểu rủi ro khi tham gia thị trường chứng khoán, nhà đầu tư cần:
+ Xác định mục tiêu tài chính trong ngắn hạn hay dài hạn để có kế hoạch đầu tư phù hợp.
+ Cải thiện kiến thức và kỹ năng phân tích cổ phiếu trước khi đầu tư.
+ Xây dựng chiến lược đầu tư rõ ràng, xác định mức độ rủi ro có thể chấp nhận được, và tỷ lệ lợi nhuận mong muốn và tuân thủ theo một cách nghiêm ngặt.
+ Đa dạng hóa danh mục để giảm thiểu rủi ro.
+ Tái cấu trúc danh mục định kỳ tùy theo diễn biến của thị trường.
Tôi có nên đầu tư vào cổ phiếu không khi đầu tư cổ phiếu có nguy cơ bị phá sản?
Tôi nên sử dụng tỉ lệ đòn bẩy bao nhiêu để hạn chế nguy cơ phá sản?
Tôi nên làm gì để hạn chế nguy cơ phá sản khi đầu tư cổ phiếu?
! Cảnh báo rủi ro: Xin lưu ý rằng bất cứ hình thức đầu tư nào đều liên quan đến rủi ro, bao gồm rủi ro mất một phần hoặc toàn bộ vốn đầu tư.
Trước khi đưa ra quyết định giao dịch, bạn cần trang bị đầy đủ kiến thức cơ bản, nắm đầy đủ thông tin về xu hướng thị trường, biết rõ về rủi ro và chi phí tiềm ẩn, thận trọng cân nhắc đối tượng đầu tư, mức độ kinh nghiệm, khẩu vị rủi ro và xin tư vấn chuyên môn nếu cần.
Ngoài ra, nội dung của bài viết này chỉ là ý kiến cá nhân của tác giả, không nhất thiết có ý nghĩa tư vấn đầu tư. Nội dung của bài viết này chỉ mang tính tham khảo và độc giả không nên sử dụng bài viết này như bất kỳ cơ sở đầu tư nào.
Nhà đầu tư không nên sử dụng thông tin này để thay thế phán quyết độc lập hoặc chỉ đưa ra quyết định dựa trên thông tin này. Nó không cấu thành bất kỳ hoạt động giao dịch nào và cũng không đảm bảo bất kỳ lợi nhuận nào trong giao dịch.
Nếu bạn có thắc mắc gì về số liệu, thông tin, phần nội dung liên quan đến Mitrade trong bài, vui lòng liên hệ chúng tôi qua email:. Nhóm Mitrade sẽ kiểm duyệt lại nội dung một cách kỹ lưỡng để tiếp tục nâng cao chất lượng của bài viết.
