Bài đăng “Guns-a-Blazing” của Trump kéo Binance và CZ vào tâm bão tranh cãi tại Nigeria

Lời đe dọa gay gắt của Donald Trump sẽ “xông vào với súng ống đầy mình” nhằm vào Nigeria vì cáo buộc đàn áp người Kitô giáo đã châm ngòi tranh cãi ngoại giao, và bất ngờ kéo nhà sáng lập Binance Changpeng Zhao (CZ) vào làn đạn.

Tranh cãi này khơi lại căng thẳng cũ quanh việc giam giữ cựu lãnh đạo Binance Tigran Gambaryan, khiến quan hệ Mỹ–Nigeria và dấu ấn địa chính trị ngày càng lớn của crypto bị soi kỹ hơn.

Tối hậu thư của Trump gây chú ý toàn cầu

Trump tuyên bố trên Truth Social rằng Mỹ sẽ “ngay lập tức dừng toàn bộ viện trợ và hỗ trợ” cho Nigeria. Ông cũng ám chỉ có thể hành động quân sự nếu “các vụ giết hại người Kitô giáo” tiếp diễn.

Tổng thống còn nói đã chỉ đạo “Department of War” chuẩn bị cho một đòn đánh “nhanh, dữ dội và ‘ngọt’”. Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Pete Hegseth ủng hộ cảnh báo này, làm mạnh thêm tối hậu thư của Trump.

Tình hình leo thang hơn khi CZ nhắc lại xung đột trước đây giữa Binance và Nigeria, khơi dậy vết thương ngoại giao và pháp lý từ một năm trước.

CZ khơi lại vụ việc Gambaryan, rồi xóa bài đăng của mình

Changpeng Zhao cáo buộc Nigeria đã “bắt cóc” Gambaryan, người bị giam giữ 8 tháng trong năm 2024 khi nhà chức trách điều tra hoạt động của Binance.

“Nigeria cũng về cơ bản đã bắt cóc Tigran Gambaryan, một cựu nhân viên Binance và cựu đặc vụ liên bang Mỹ, trong 8 tháng không có lý do vào một năm trước,” CZ viết.

Gambaryan, công dân Mỹ và là cựu trưởng bộ phận tuân thủ của Binance, bị bắt ngày 26/02/2024 cùng đồng nghiệp Nadeem Anjarwalla trong khuôn khổ một cuộc điều tra về hoạt động của Binance tại Nigeria.

Anjarwalla trốn khỏi nơi giam giữ sau đó vài tuần, còn Gambaryan vẫn bị giam tại Nhà tù Kuje, đối mặt cáo buộc rửa tiền và vi phạm liên quan đến thuế.

Vụ việc thu hút sự chú ý quốc tế sau khi 18 tổng chưởng lý bang của Mỹ kêu gọi Nhà Trắng xếp Gambaryan vào diện con tin. Nigeria phủ nhận mọi ngược đãi, nói rằng ông được chăm sóc y tế, xét xử theo đúng trình tự và được tiếp cận lãnh sự.

Sau các cuộc đàm phán giữa Abuja và Washington, cáo buộc đã được rút vào tháng 10/2024 vì lý do nhân đạo. Nigeria và Binance thống nhất rằng Gambaryan không phải chịu trách nhiệm cá nhân, dù sàn vẫn còn các cáo buộc trốn thuế đang chờ xử lý.

Bài đăng của Zhao lan truyền mạnh trước khi ông gỡ xuống giữa làn sóng phản đối từ người Nigeria, cho rằng phát ngôn của ông đã bóp méo hệ thống pháp luật của họ.

Người Nigeria lên tiếng phản đối, bảo vệ chủ quyền pháp lý

Nhiều tiếng nói từ Nigeria đã bác bỏ cáo buộc “bắt cóc” hay “giữ con tin”. Một người dùng phản biện Zhao, nhấn mạnh quyền của Nigeria trong việc thực thi pháp luật và bảo vệ nền kinh tế dưới sự giám sát tư pháp.

“Nigeria không bắt cóc ai cả. Chính phủ đã bắt giữ và điều tra hợp pháp một đại diện của Binance dựa trên các cáo buộc đáng tin cậy. Mọi quốc gia có chủ quyền đều có quyền thực thi luật pháp và bảo vệ nền kinh tế của mình… Gọi một vụ bắt giữ hợp pháp là ‘bắt cóc’ là sai lệch và thiếu tôn trọng hệ thống pháp lý của Nigeria,” người dùng này viết.

Những người khác chỉ ra rằng chính người dân, chứ không phải chính phủ, đã kêu gọi trên mạng đòi trả tự do cho Gambaryan trong thời gian ông bị giam, tách biệt lập trường của công chúng Nigeria khỏi hành động của nhà nước.

Một người khác lập luận rằng “cũng như Hoa Kỳ lập ra Binance.US để tuân thủ luật pháp của mình, Nigeria có quyền buộc thực thi tuân thủ trong phạm vi tài phán của họ.”

Trong khi đó, chính Gambaryan lại thổi bùng tranh cãi khi cáo buộc quan chức Nigeria “tống tiền chính quyền Biden 50 triệu USD” để đổi lấy việc thả ông, gọi chính phủ là một “chế độ vô pháp”.

Sự giao thoa giữa giọng điệu cứng rắn của Trump, các rắc rối pháp lý kéo dài của Binance và vụ kiện của Gambaryan đã đặt Nigeria vào tâm điểm cơn bão toàn cầu, nơi crypto, chính trị và ngoại giao va chạm.

Bất chấp những va chạm trước đây với các sàn quốc tế, Nigeria vẫn là thị trường quan trọng cho việc phổ cập crypto ở châu Phi. Năm 2024, Binance dừng giao dịch naira sau khi đối mặt với siết chặt quản lý và cáo buộc dòng vốn tháo chạy.

Các vụ việc thuế còn tồn đọng của Binance và vụ kiện 70 triệu USD của Gambaryan có thể tiếp tục thử thách quan hệ giữa sàn và Nigeria.