Liệu Bittensor có thể thành công như Bitcoin không?

Bitcoin hiện nay, gần như ngược lại với ý nghĩa ban đầu của nó, đang được các tổ chức lớn ở Wall Street chấp nhận. Bittensor giống như một lời “phản kháng” mới đối với nền tảng tập trung quyền lực. Đây là một câu chuyện rất nóng. Khi AI phát triển, nhiều người lo ngại về sự tập trung và kiểm soát của công nghệ này.

Bittensor và đồng tiền điện tử TAO của họ muốn giúp dịch vụ AI trở nên phân tán hơn, không phụ thuộc vào các tổ chức lớn. Dù đã mất gần 53% giá trị vào năm 2025, một số người vẫn tin rằng Bittensor chính là “Bitcoin thế hệ mới” cho thời đại AI. Nhưng liệu kỳ vọng này có thực tế không?

Tiềm năng và hứa hẹn của Bittensor

Mạng lưới này vừa hoàn thành sự kiện giảm phần thưởng (halving) vào ngày 15/12/2025, từ đó lượng coin mới được tạo ra đã giảm xuống. Vấn đề là, nhiều người từng nghe câu chuyện này trước đây rồi.

Rất nhiều đồng tiền điện tử từng tự nhận là “Bitcoin tiếp theo” – bởi vì việc kể câu chuyện đó có thể mang lại lợi nhuận lớn.

Tuy nhiên, giá trị thực sự của Bittensor về lâu dài vẫn có thể rất đáng chú ý – dù dự án này vẫn cần vượt qua nhiều thử thách như nhiều dự án crypto tham vọng khác.Câu chuyện của Bittensor rất giống với Bitcoin: Có những “ông lớn” kiểm soát ngành, và một mạng lưới mới hoàn toàn có thể thách thức, thậm chí thay đổi trật tự này.

Trong nhiều năm, các KOL liên tục lan truyền câu khẩu hiệu nổi tiếng “nghỉ ngân hàng, dài hạn Bitcoin”. Dù bây giờ Bitcoin lại xuất hiện trong các ngân hàng lớn ở Wall Street và các công ty niêm yết trên sàn, câu chuyện này vẫn hiệu quả đối với phần lớn nhà đầu tư nhỏ lẻ.

Câu chuyện ở đây là các công ty AI như OpenAI, Anthropic hay Deepseek đang trở nên quá lớn và gây lo sợ, khiến nhiều người thấy cần quan tâm đến tác động của họ trong tương lai.

Ý tưởng chính của Bittensor là phân tán khối lượng công việc liên quan đến AI, cùng với việc thay thế các bài toán proof-of-work truyền thống bằng ứng dụng AI thực tiễn hằng ngày.

“Bitcoin đã chứng minh động lực kinh tế bằng mã hóa có thể phối hợp một mạng lưới phần cứng toàn cầu để bảo vệ dữ liệu”, Evan Malanga, giám đốc điều hành của Yuma – một trong những nhà tài trợ lớn nhất cho nền tảng Bittensor – chia sẻ với BeInCrypto. “Bittensor sử dụng cơ chế tương tự nhưng hướng sức mạnh tính toán vào một việc thiết thực hơn: huấn luyện, vận hành AI và xây dựng hạ tầng cho AI trong thế giới thực.”

Thêm một Bitcoin nữa? Thật sao?

Một thông tin nên lưu ý là Yuma là công ty con của Digital Currency Group (DCG), từng là một trong những nhà đầu tư sớm nhất vào các đồng như Bitcoin, Zcash, Decentraland.

DCG cũng từng đầu tư vào Coinbase, Circle và Chainalysis thời kỳ đầu. CEO của DCG, Barry Silbert, cũng đang ủng hộ Bittensor – điều này với nhiều người là tín hiệu tích cực cho dự án.

Bittensor có một số điểm tương đồng với Bitcoin. Sẽ chỉ có 21 triệu TAO token, đây xem như một lời “gợi nhớ” về Bitcoin. Ngoài ra, TAO cũng diễn ra các sự kiện halving, như lần gần nhất vào tháng 12 đã giảm phần thưởng từ 7,200 TAO xuống còn 3,600 TAO mỗi ngày.

Thay vì sử dụng các câu đố proof-of-work tiêu tốn năng lượng như Bitcoin, Bittensor dùng cơ chế proof-of-intelligence. Tức là các node trong mạng phải thực hiện các tác vụ AI để chứng minh khả năng. Chất lượng đầu ra càng tốt, node càng có cơ hội nhận phần thưởng TAO token nhiều hơn.

Các node được tham gia vào mạng lưới Bittensor sẽ được phân công vào từng subnet, hiện có tổng cộng 128 subnet. Mỗi subnet sẽ có một lĩnh vực chuyên môn khác nhau liên quan tới AI.

“Mỗi subnet ở đây giống như một sàn dịch vụ AI chuyên biệt – có subnet chuyên tạo ảnh, có subnet chuyên ngôn ngữ”, chia sẻ Arrash Yasavolian, đồng sáng lập Taoshi – một subnet chuyên về trí tuệ tài chính.

Tập trung và phi tập trung

Nỗi lo về AI thường xoay quanh việc chỉ một vài công ty kiểm soát toàn bộ thị trường. Khi một ngành nào đó bị tập trung quá mức, khách hàng thường phải chịu dịch vụ tệ hơn hoặc giá cao hơn – thậm chí có khi là cả hai.

Bittensor mong muốn đưa AI trở thành nguồn lợi ích chung cho toàn cầu nhờ tính chất phi tập trung. Người vận hành node độc lập cũng giúp mạng lưới và các khả năng AI của Bittensor mạnh mẽ hơn.

“AI đang thay đổi mọi ngành nghề”, Ken Jon Miyachi, CEO của BitMind – người phát triển subnet kiểm tra deepfake trên Bittensor – nhận xét. “Bitcoin đã làm thay đổi nhận thức về lưu trữ giá trị, còn Bittensor đang tạo ra cả hệ thống kinh tế mới, biến sự thông minh thành tài sản chung cho toàn thế giới.”

Nhưng mạng lưới này thực sự phi tập trung đến mức nào? Vào ngày 10/07/2024, hệ thống Bittensor đã phải dừng hoạt động sau khi bị hack lấy đi 8 triệu USD. Chuỗi này đã được chuyển sang “chế độ an toàn”, chỉ tạo block mới mà không cho phép giao dịch nào diễn ra.

“Hiện tại thực sự có những lo ngại về sự tập trung quyền lực,” Yasavolian từ Taoshi nhận xét. “Tổ chức OpenTensor là bên duy nhất chịu trách nhiệm xác thực các block. 10 validator lớn nhất của các subnet hiện chiếm khoảng 67% tổng trọng số stake của toàn mạng.”

Một số người có thể cho rằng việc Bittensor dễ bị tấn công và có thể ngừng hoạt động như thế đi ngược lại tinh thần phi tập trung. Tuy nhiên, những người ủng hộ Bittensor lại tin rằng việc hoàn toàn phi tập trung sẽ được triển khai trong tương lai, giúp mạng lưới trở nên “trung lập thực sự” giống như Bitcoin đối với trường hợp lưu trữ tài sản.

“Mục tiêu lâu dài của Bittensor là trở thành một công cụ phát triển AI thật sự trung lập, quá trình phi tập trung này sẽ diễn ra từ từ, tương tự như con đường phát triển của Ethereum,” Yasavolian cho biết.

Báo động AI

Một cách để tăng khả năng phi tập trung cho Bittensor và lắng nghe nhiều ý kiến khác nhau chính là thông qua các nhà vận hành subnet. Những nhóm này đã đầu tư thời gian lẫn tiền bạc vào mạng lưới nên như Yasavolian, họ cũng lên tiếng bày tỏ quan điểm riêng.

Và tốc độ tăng trưởng của subnet cũng rất ấn tượng. Từ đầu năm 2025 đến nay, số lượng subnet đã tăng 97%, từ 65 lên 128 subnet.

Sergey Khusnetdinov, Giám đốc AI tại Gain Ventures, nhận định cộng đồng subnet này có vai trò vô cùng quan trọng đối với thành công của Bittensor.

“Kết quả là một hệ sinh thái dựa trên thực tài, tự phát triển nơi mà sự thông minh hữu ích không phải xuất phát từ một phòng lab hay công ty lớn nào, mà là do cộng đồng toàn cầu không rào cản, phát triển tự nhiên tạo nên.”

Hiện nay, các công ty AI tập trung được định giá cực kỳ cao – OpenAI được định giá 500 tỷ USD, Anthropic là 350 tỷ USD. Deepseek ở Trung Quốc cũng được đồn đoán trị giá khoảng 150 tỷ USD. Nếu vậy, một mạng lưới AI mạnh mẽ như Bittensor sẽ có giá trị như thế nào?

Miyachi, CEO của BitMind – người đang vận hành một subnet phát hiện deepfake – khá tự tin cho rằng mạng lưới Bittensor có thể vượt cả Bitcoin trong tương lai.

“Giá trị mà hệ sinh thái Bittensor tạo ra hoàn toàn có thể vượt qua Bitcoin về lâu dài,” ông chia sẻ với BeInCrypto.

Điều này còn phụ thuộc vào cách mọi người nhìn nhận về các hệ thống AI tập trung trong thời gian tới, hoặc liệu cộng đồng có thực sự quan tâm vấn đề này. Trong khi đó, Bitcoin từng có những đợt tăng cực mạnh mỗi khi thế giới đối mặt bất ổn kinh tế hoặc các sự cố tập trung quyền lực như đại dịch toàn cầu, các cuộc rút tiền ở ngân hàng, hay lạm phát tiền pháp định.

Biết đâu sắp tới, mọi người sẽ bắt đầu nói “giữ Bittensor, tránh xa AI tập trung”. Nhưng không ai dám chắc được điều gì, vì đôi khi tương lai còn khó lường hơn cả những gì AI có thể dự đoán!